Kruistochten

Vorig seizoen groepeerde Ivo van Hove, artistiek leider van Toneelgroep Amsterdam, een aantal voorstellingen rond het thema 'huwelijk'. Eén daarvan was Kruistochten, een drieledige komedie van de Engelse auteur Alan Ayckbourn (1939). Van Hove maakte van Kruistochten zo'n wervelend en aantrekkelijk spektakel dat het ook dit seizoen op het repertoire blijft en dus in Brussel getoond kan worden.

Ayckbourn is een komedieschrijver die entertainment en diepgang met elkaar kan verzoenen en laten versmelten. In 1973 schreef hij de trilogie The Norman Conquests waarin hij eenzelfde verhaal vanuit drie verschillende gezichtspunten vertelt. In het ouderlijk huis komen tijdens een weekend een zoon, zijn twee zusters en hun partners samen. De zieke moeder is in het huis aanwezig maar verschijnt niet op het toneel. De jongste dochter Annet die de dagelijkse zorg voor de moeder op zich neemt, wil gebruik maken van het bezoek van haar zus Ruth (met haar man Norman) en haar broer Rik (met zijn vrouw Sarah) om een weekendje naar zee te gaan. Het wordt echter al gauw duidelijk dat zij er niet alléén tussenuit wil, maar wel samen met haar zwager Norman enkele amoureuze dagen wil doorbrengen. 

Dat plan en het verhinderen daarvan zorgt uiteraard voor enkele komische situaties en geeft Ayckbourn de kans om op lichtvoetige en gevatte wijze zijn 'filosofie' omtrent het huwelijksleven uiteen te zetten. Huwelijken van lange duur zijn voor hem of problematisch of saai. Kritisch én mild tegelijk tekent hij de personages in hun komische buitenkant waarachter men echter pijn en vooral verlangens aanwezig voelt. Het eerste deel speelt zich af in de keuken, het tweede in de woonkamer en het derde in de tuin. 

In de versie van Van Hove worden de drie delen op één avond opgevoerd. Hiertoe heeft scenograaf Jan Versweyveld een ingenieus multifunctioneel 'huisje' ontworpen. In het toneelbeeld is de vloer de belangrijkste plek, waar men zit, ligt (om te vrijen), praat, eet enz. Geen wonder dat die vloer stilaan op een vuilnisbelt begint te lijken. Een camera boven de vloer neemt het hele gebeuren op: 'the best of' daarvan krijgen we achteraf in versneld tempo op groot scherm te zien. 

Van Hove en Versweyveld maakten van deze Kruistochten samen met hun acteurs een heerlijk komische ervaring. De spelers van Toneelgroep Amsterdam - met Hans Kesting als Norman op kop - bewijzen dat zij de moeilijke kunst van het komediespelen met zijn exacte timing en zijn deels ingeleefde, deels zichzelf relativerende aanpak van de personages volkomen onder de knie hebben.