Onder de vulkaan

Ex-consul en notoir alcoholist

Met Under the Volcano (1947) van Malcolm Lowry ensceneert Guy Cassiers opnieuw een van de grote literaire werken van de twintigste eeuw.

De gebeurtenissen in Onder de vulkaan spelen zich af in Mexico in het tijdsbestek van één enkele dag: 2 november 1938, Allerzielen, de dag van de Doden. Hoofdpersonage is Geoffrey Firmin, ex-consul en notoir alcoholist, verslaafd aan tequila en mezcal. Zijn vrouw Yvonne heeft hem verlaten, maar wil een poging doen om de relatie opnieuw vlot te krijgen. Zij heeft een verhouding achter de rug met Hugh Firmin, de halfbroer van de consul, en met Jacques Laruelle. Hugh Firmin maakt zich zorgen: hij wordt ouder en voelt zich bovendien schuldig nu hij zich onttrokken heeft aan de Spaanse burgeroorlog. Geoffrey is te ver heen om opnieuw een relatie met Yvonne te beginnen. Hij hoort stemmen die hem nu eens verleiden dan weer vermanend toespreken. Hij raakt in een schemertoestand zonder tijdsbesef, ronddobberend op zijn eenzame van alcohol doordrenkte brein, met steeds minder draden met de buitenwereld verbonden. Er zijn weinig andere boeken in de wereldliteratuur die zo scherp, zo genadeloos, zo fascinerend en zo schrijnend het hallucinante universum van een dronkaard hebben beschreven. Onder de vulkaan is tegelijk ook een intriest en ontroerend verhaal van een onmogelijk liefde: twee mensen die even veel van elkaar houden als ze elkaar haten. De dag van de Doden wordt voor de consul een fatale afdaling in zijn eigen hel van waaruit geen ontsnappen meer mogelijk is.

Als project sluit Onder de vulkaan aan bij andere ensceneringen van Guy Cassiers als De Wespenfabriek (Iain Banks), Bezonken rood (Jeroen Brouwers), Hersenschimmen (Bernlef) en The Woman Who Walked Into Doors (Roddy Doyle). Telkens wordt de wereld beschreven vanuit het zeer subjectieve standpunt van een traumatisch en gekweld bewustzijn. Het is het bewustzijn van een outsider: het meisje dat als een jongen wordt opgevoed in De Wespenfabriek, de door kampervaringen getraumatiseerde schrijver in Bezonken rood, de aan alzheimer lijdende Maarten in Hersenschimmen en de door huiselijk geweld en drankzucht geterroriseerde vrouw in The Woman Who Walked Into Doors. Wat Cassiers onderzoekt is hoe vanuit die ervaring een heel persoonlijk en eigenzinnig universum tot stand komt. Die innerlijke wereld krijgt gestalte door een gesofisticeerd gebruik van de visuele technologie.

Vorig jaar was in het Kaaitheater Cassiers’ Triptiek van de macht te zien: Mefisto for ever (een tekst van Tom Lanoye naar Mephisto van Klaus Mann), Wolfskers (een tekst van Jeroen Olyslaegers naar de films van Aleksandr Sokurov) en Atropa, de wraak van de vrede (Tom Lanoye, naar de Griekse tragedies).

Malcolm Lowry: ‘To drink or not to drink, that's the question’, was de lijfspreuk van de Engelse dichter en romancier Malcolm Lowry (1909-1957). Met deze woorden is heel zijn door alcohol getekende en uiteindelijk ook vernietigde leven gekenmerkt. In Under the vulcano gaan dood en drank op haast elke bladzijde een verbond met elkaar aan. Elf jaar na de publicatie van zijn roman werd Lowry dood in zijn huis aangetroffen, alle flessen drank in het huis en een buisje slaaptabletten werden leeg teruggevonden. In 1984 verfilmde John Huston de roman met Albert Finney in de hoofdrol.