Transmissions poétiques

"Net als de afgelopen negen jaar begint het festival ook dit jaar met een transversaal thema: overdracht, dat verschillende disciplines, gevoeligheden en herinneringen omvat. Het programma speelt in op en sluit aan bij het streven naar restitutie, erfgoed en levende overdracht. Het gaat hier niet alleen om het doorgeven van het stokje, maar om een actieve beweging, een esthetische en artistieke verbintenis.  

Overdracht is hier een zoektocht op zich – een keuze die intenties en energieën bevrijdt. Het beperkt zich niet alleen tot wat we zeggen of doen, maar raakt ook diep aan wie we zijn. Het is een overgang, een echo, een zaak die voortdurend in beweging is. Het dient ook als een instrument van verzet, heruitvinding en herovering, vooral voor Afro-afstammelingen en Afro-diasporagemeenschappen. Daarom wordt overdracht een rode draad die het culturele erfgoed van onze gemeenschappen bewaart, (her)interpreteert en verspreidt. Het ondersteunt collectieve verhalen, waarbij verbindingen worden gelegd tussen gebieden en generaties, tussen wat we weten, wat we met ons meedragen en wat we uitvinden. 

In dit proces van overdracht rijst de vraag naar verantwoordelijkheid. Hoe gaan we om met onzichtbare erfenissen, transgenerationele trauma's en onuitgesproken waarheden die ons doorkruisen? Onze connecties zijn complex, soms dissonant; er zijn afwezigheden om te benoemen, herinneringen om te reconstrueren, talen om opnieuw te leren, gebaren om uit te vinden. Hoe kunnen we tegelijkertijd rekening houden met de verschillen en echo's tussen de overdrachtsbehoeften van diasporagemeenschappen en die van gemeenschappen die op het Afrikaanse continent leven? Deze dialoog is essentieel voor het creëren van ruimtes voor collectieve bevestiging, waar diasporische identiteiten niet langer worden gezien als misplaatst, maar als volledig gerealiseerde creatieve krachten. We nodigen kunstenaars en publiek uit om de (her)constructie van identiteit vanuit een diasporisch perspectief in vraag te stellen: hoe behouden we wat we niet – of nauwelijks – hebben gekend? 

Dit jaar heb ik ervoor gekozen om dichter bij datgene te komen wat mij raakt, zonder de aantrekkingskracht na te bootsen. Ik spreek in de ‘ik’-vorm, omdat juist door deze veronderstelde singulariteit een ‘wij’ kan ontstaan. De keuze voor het woord ‘poëtisch’ is ook niet onbelangrijk; het bevestigt een esthetiek – een manier om te laten resoneren zonder te bevriezen, om vormen te creëren die verwelkomen in plaats van gevangen houden. Poëzie nodigt ons uit om traditie in vraag te stellen, niet als verzet tegen de moderniteit, noch om die uit te wissen, maar om er anders mee om te gaan. Bovendien benadrukt dit thema de noodzaak om de specifieke en esthetische ervaringen van zwarte mensen te delen om een collectief geheugen en gemeenschappelijke identiteiten op te bouwen. Het onderstreept de cruciale rol van overdracht bij het bewaren van vroegere strijd en het inspireren van zowel nieuwe als huidige generaties.  

Zoals bij elke editie staat het festival open voor iedereen, maar wordt er een meer gerichte uitnodiging gedaan aan zwarte en Afro-afstammelingen van het continent en de diaspora in Brussel. Bovendien zullen we, net als in vorige edities, de artistieke initiatieven en voorstellen van zwarte en Afro-afstammelingen/kunstenaars van zowel het continent als de diaspora onder de aandacht blijven brengen."

Marie Umuhoza