Dark Matter

Glamoureus als een musical en gevat als een stand-up comedy-act, dat was het eerdere werk van de Nieuw-Zeelandse kunstenares en diva Kate McIntosh. In haar nieuwe project Dark Matter staat ze zelf op de scène. Opnieuw is er die hang naar glamour en die bevreemdende humor, deze keer opgehoogd met snuifjes huis-, tuin- en keukenwetenschap en dito filosofische bespiegelingen over de natuur, de wereld en het universum.

La McIntosh staat in glitterjurk op de scène en wordt bijgestaan door twee toegewijde maar onhandige assistenten. Met volle overgave werpen zij zich in allerlei proeven en experimenten. Als je het pseudowetenschappelijke betoog niet kan volgen, geen nood: de lichaamstaal van de performers maakt een en ander wel duidelijk. Je wordt medeplichtig gemaakt aan het enthousiasme over gelukte of mislukte demonstraties, aan de magie en het drama.

In haar eerdere solo ‘All Natural’ koos de Nieuw Zeelandse danseres en performancemaakster Kate McIntosh de ‘late night show’ als haar uitgangspunt: de glitterwereld van het ‘nachtelijk theater’. Ook haar nieuwste project ‘Dark Matter’ speelt zich af binnen het kader van de musical, het cabaret, de stand-up comedy, het variététheater. Maar daarop hechtte zich een andere, even belangrijke inhoudelijke laag: die van ‘de huis-, tuin- en keukenwetenschap’, van de proeven en experimenten die mensen soms in hun garage of op zolder ondernemen en van de filosofische bespiegelingen over natuur, wereld en universum die ze daar dan aan vast knopen.

In ‘Dark Matter’ staat Kate McIntosh zelf op de scène geflankeerd door twee mannelijke assistenten. Kate McIntosh: “Zij zijn een soort personages. Ze lijken absoluut niet op elkaar en toch vormen zij een tweeling. Ze ‘verdubbelen’ elkaar in hun gedrag. Je zou ze eerder met die twee visuele kunstenaars Gilbert & George kunnen vergelijken.” Of met figuren van Beckett? Of met Jansen en Janssen uit de Kuifjestrips? Een rolverdeling tussen diegene die een proef of een experiment uitvoert en diegene die als proefkonijn optreedt, is er voorlopig niet. Ze doen heftig druk over dingen waarvan de zin je ontgaat en laten op de scène een puinhoop achter.

Kate zelf is de diva, die praat, zingt en opdrachten geeft aan haar assistenten. De muziek stamt meestal uit de jaren ‘60 en draagt bij tot het creëren van de cabaretsfeer: reggae, mambo, percussie maar ook klassieke muziek. Kate McIntosh: “Ik zie mijn personage eerder als een Sybille, een priesteres van een orakel die haar poëtische uitspraken de lucht in gooit.” Moeiteloos gaat ze over van de ene idee op de andere, verplaatst ze zich van de ene metafoor in de andere, zonder zich om een coherente gedachtegang te bekommeren. De wetenschappelijke informatie die het publiek via Kate en haar twee helpers meegedeeld krijgt, cirkelt rond vier grote thema’s: chaos, duisternis, tijd en zwaartekracht. Deze mededeling gebeurt dus niet in de vorm van een lezing van iemand die het allemaal weet, maar eerder in de vorm van een ‘worsteling’ op de scène van mensen die denken iets te weten, dit proefondervindelijk willen bekrachtigen en daarbij maar al te vaak verloren lopen of mislukken in hun bewijsvoering. Wat bij de proefnemingen het meest in de strijd geworpen wordt, zijn de lichamen van de ‘laboranten’ zelf. Daarnaast bedienen ze zich van simpele primitieve materialen zoals een zware plank, een lang touw, een rookmachine, ballonnen, enz.

Ook al heeft Kate McIntosh de tekst van dit pseudo-wetenschappelijk en amateur-filosofisch betoog geheel uitgeschreven, toch staan beweging en lichamelijkheid centraal in haar voorstelling. “Met veel plezier kijk ik naar die twee mannenlichamen die bijvoorbeeld bezig zijn een grote knoop in een touw te leggen en vraag mij dan af: hoe zou je zoiets in godsnaam in woorden kunnen vertalen?  Er is veel dat niet meer gezegd hoeft te worden omdat de lichaamstaal de gesproken taal overbodig maakt.”

‘Dark Matter’ is een grappige voorstelling, die echter ook af en toe een gevoel van leegte, van unheimlichkeit genereert. Kate MacIntosh: “Hoe moet een mens zich het bestaan van tien dimensies voorstellen? Of van een zwart gat? Dat veroorzaakt opwinding en nieuwsgierigheid maar ook verwarring en angst, omdat je deze informatie op geen enkele manier in je dagelijkse leven kan integreren.”