Het zal van de vrouwen moeten komen?!

Those bastards think because they posses the ‘Sacred Argument’ they can silence and oppress us. Our time has come! The time to be, to love, to hope. We will not let these fanatics tell us: “This is your last hour”. Deze woorden uit de monoloog In the Eyes of Heaven van Rachid bezine, Europa’s grote voortrekker van een islam van de 21e eeuw, weerklonken twee dagen na de aanslagen van 22 maart in het Brusselse Kaaitheater. Het was geen evidente opgave: voor het theaterhuis – het theaterstuk laten doorgaan of niet? – en voor mezelf: al twee dagen was ik sprakeloos, verdrietig, woedend én angstig. Maar de krachtige woorden van Benzine, uitgesproken door de Palestijnse actrice Hiam Abbass leidde tot een louterende catharsis. Ontreddering maakte plaats voor troost, angst voor hoop.

Op die bewuste donderdagavond in maart zwierde Hiam Abbas – de ‘Helen Mirren’ van de Arabische wereld – in een donkerrode jurk over de planken van het Kaaitheater. Ze stak een sigaret op en vertelde over haar familie, de liefde en de dagelijkse sores van barbaarse klanten die komen en gaan. In tegenstelling tot mijn moeder, heb ik mijn eigen plek. Mijn moeder was een legerhoer. Dat is geen uitdrukking, dat is letterlijk wat ze was. Geen militaire barakken zonder bordelen! Ze verleende haar diensten aan generaties soldaten om mij te voeden en mijn opleiding te kunnen bekostigen. […] Nog tien jaar voor mijn dochter is afgestudeerd. Nog tien jaar sterk blijven. Tien jaar lijkt een eeuwigheid.

Aan het woord is Nour, een prostituee in Tunesië tijdens de Arabische Lente, maar het kan ook Egypte zijn. Nour betekent ‘licht’. In de Koran wordt een onderscheid gemaakt tussen zonlicht (siraaj of سراج) en maanlicht (nour of نور‎‎). Van oudsher staat de maan zowel symbool voor vrouwelijkheid, hoop en genezing als voor onheil. Rachid Benzine koos haar naam niet voor niets. In het stuk werd Nours vrouwelijkheid tegelijk bezongen en beschimpt, het was haar verlossing én haar doodsteek.

Hoezeer de zedeloze gouverneurs, zakenlieden, religieuze leiders en westerse journalisten hun onzedelijke fantasieën op haar loslieten, op geen enkel moment zag ik een slachtoffer op scène. Zelfverzekerd en wars van grandeur keek ze je aan, zonder ook maar een greintje medelijden op te wekken. “Het zijn vrouwen die de samenleving opbouwen”, zei de wereldvermaarde sociologe Fatima Mernissi, mijn intellectuele soulmate die een wezenlijke invloed uitoefende op mijn ontwikkeling en die van miljoenen jonge moslima’s. “Weet je waarom? We hebben geen keuze. Ofwel hou je je mond en word je vernederd, ofwel doe je wat ik doe: je schreeuwt.” En Nour was zo’n schreeuwer, ze liet zich niet doen, ook al bekocht ze dat met haar eigen leven.

Op zondag 13 november herdenken we de aanslagen in Parijs die de westerse wereld op haar grondvesten deed daveren. Net daarom ga ik op 15 november nog eens kijken naar In the Eyes of Heaven in het Kaaitheater. De vechtlust waarmee wij onze waarden en steden in de nadagen van de aanslagen niet wilden opgeven, herken ik in de veerkracht van de vrouw die met opgeheven hoofd de Arabische Lente trotseerde. Een jaar geleden werd Hiam Abbas onthaald op een staande ovatie. In die ovatie weerklonk de wil om samen het verdriet te overstijgen, om de stad weer waardig op te eisen. Nour betekent licht, vrouwelijkheid, genezing en vooral: hoop. Dat is wat we vandaag nodig hebben in de Arabische wereld. Dat is wat we vandaag nodig hebben in Brussel. Zeker in deze donkere dagen.

Yamila Idrissi
Brussels volksvertegenwoordiger voor de sp.a in het Vlaams Parlement

In the Eyes of Heaven, geschreven door Rachid Benzine, geregisseerd door Ruud Gielens en gespeeld door Hiam Abbass, staat op 15/11 in het Kaaitheater.