Elles Vivent

Lees hier de korte inhoud van de voorstelling en de credits.

Je kunt de aanwezigheid van het bos voelen en ze antwoordt!

Een interview met Antoine Defoort door Aliénor Debrocq (L'Echo, 14/06/2022). 

Deze woensdag en donderdag Elles vivent in het Kaaitheater, de nieuwste voorstelling van Antoine Defoort. Het is een verhalende 'millefeuille' van een kunstenaar die zijn werkplaats middenin het Zoniënwoud plaatste.

Gaande van Germinal tot Un faible degré d'originalité, Antoine Defoorts voorstellingen zijn aangrijpende ervaringen die je bewogen achterlaten. Hij vertrouwt ons toe dat aan de oorsprong van elk nieuwe project "cohorten aan ideeën” liggen, “waarvan de meeste sneuvelen op het slagveld". Hiermee maakt hij de mythe van een "startvonk" lichtjes met de grond gelijk: alsof er maar één startvonk zou bestaan...

Maar: "Één van de uitgangspunten voor Elles vivent, mijn nieuwste voorstelling, is de unieke relatie die ik heb met het Zonienwoud, dat in zekere zin mijn werkplaats is geworden en waar ik mystieke ervaringen opdoe. In het Zonienwoud heb ik echte magie ontdekt, in mijn ontmoetingen met de geest van het woud.

Defoort speelt een spelletje waarin hij zich tot het bos richt en er een dialoog mee aangaat: "Je voelt de aanwezigheid van het bos, en het antwoordt! Natuurlijk ben ik me ervan bewust dat dit een verhaal is dat ik mezelf vertel, maar het werkt: het heeft invloed op mijn manier van zijn en mijn ideeën!"

Deze "paradoxale magie", zoals hij het noemt, vinden we volgens hem ook terug in het Placebo-effect: "We organiseren een therapeutisch ritueel, een verhaal dat we aan de patiënt vertellen, en dit brengt meetbare effecten teweeg, die door medische studies worden opgenomen. Dit is een soort wetenschappelijk bewijs dat magie bestaat!

Herstel van de dialoog

Maar hoe kunnen we aan de hand hiervan het democratisch debat verbeteren? Dat is de grote vraag van Elles vivent, waarvan de andere onmiskenbare rode draad de politiek is: "Overal waar dit debat plaatsvindt, op TV, onder vrienden, met de familie op zondag, voelen veel mensen zich gefrustreerd door de schijnbaar dove, gewelddadige en gepolariseerde dialoog die centraal staat. Deze manier van debatteren leidt tot wanhoop en ergernis. Als een grote droevige stoofpot", merkt de acteur en regisseur op, die benadrukt hoe belangrijk het is om een toegankelijke theatervormen te vinden die de complexiteit van deze verweven ideeën verkent en tegelijkertijd grappig is. Zodat iedereen er iets in kan vinden.

"Paradoxale magie werkt ongeveer hetzelfde als de performativiteit van taal," legt Defoort uit: "De manier waarop we woorden gebruiken brengt een bepaalde realiteit naar voren. Dit is vooral opvallend in het geval van de politiek en de media."

Reeds in Germinal (2012) stelde Antoine Defoort een herschepping van de wereld voor die een allegorie van de komst van de taal omvatte: "Hier stellen we voor om dit spectrum uit te breiden tot alles, inclusief de politieke sfeer; je hoeft alleen maar te zeggen dat Oekraïners nazi's zijn en, boem, we vallen Oekraïne binnen."

Aangezien dezelfde ideeën steeds weer door de media worden herhaald, "is het belangrijk om meerdere uitdrukkingsvormen te vinden om de afname van de biodiversiteit van ideeën tegen te gaan" volgens de kunstenaar. "Bepaalde verhalen worden hegemoniaal terwijl ze slechts één verhaalvorm zijn onder vele andere. Ik zou willen dat we uit deze dynamiek van tegenwerking geraken. Dat wij rekening houden met de pluraliteit van verhalen in plaats van waarheden tegenover elkaar te plaatsen, die elkaar van nature uitsluiten.

Met humor!

Zijn voorstel? Om dit eigenaardige instrument van paradoxale magie te gebruiken om de fictieve aard van verschillende discoursen en redeneringen te herkennen. "Als we onszelf in deze positie plaatsen, zal dat ons misschien helpen om ons inlevingsvermogen sterker te ontwikkelen en zo een uitweg te vinden uit de klimaat- en sociale catastrofe die ons nu overkomt...".

Voor Defoort is humor de hoeksteen van de voortdurende bevraging van de wegen die theater en vertelkunst kunnen bewandelen: "Ik probeer de dingen graag te benaderen met een ernst en volledig engagement, maar gecombineerd met een nonchalance en absolute zelfspot. De moeilijkheid daarvan zit hem in de simultaniteit.

In Elles Vivent hebben de kunstenaar en zijn team een enigszins futuristisch apparaat bedacht dat de herinneringen van de twee hoofdpersonages Michel en Taylor, twee vrienden die elkaar na een lange scheiding ontmoeten in het bos, zal materialiseren. Het apparaat blijkt zeer praktisch om sprongen te maken in de tijd en vormelijke benadering aan te passen... De "mnemonische projector", zoals het apparaat genoemd wordt, heeft ook het vermogen om de kleur van herinneringen terug te vinden en hun subjectiviteit in hologrammen te projecteren: "Dat is hoe we herinneringen maken, en hoe we ze elke keer wijzigen als we ze weer oproepen...".