The Red Pieces

In haar nieuwste voorstellingcyclus The Red Pieces onderzoekt Mette Ingvartsen wat naaktheid en seksualiteit in onze maatschappij betekenen. In oktober herneemt ze 69 Positions en 7 Pleasures in het Kaaitheater, gevolgd door een conferentie met performances, lezingen en discussies. ‘Ik gebruik een zachte toon, hoewel de dingen die ik vraag soms de grens van de comfortzone naderen.’

Kun je ons iets vertellen over de cyclus The Red Pieces en je voorliefde om in reeksen te werken?

Toen ik begon met dansvoorstellingen te maken, wilde ik dat de stukken op zichzelf stonden, los van elkaar. De laatste vijf jaar is dat veranderd omdat bepaalde thema’s altijd opnieuw opdoken. The Artificial Nature Series werd pas retrospectief een cyclus toen ik besefte dat de vijf afzonderlijke voorstellingen hetzelfde thema aansnijden en perfect bij elkaar aansluiten. The Red Pieces is de eerste cyclus die ik bewust vooraf als reeks plande. Door in cycli te werken is er meer tijd om een thema verder uit te diepen en te experimenteren met verschillende performancevormen en relaties tot het publiek. De ruimte van 69 Positions is klein en intiem: de mensen kunnen in de ruimte rond mij bewegen. Ik noem dat een discursive practice performance (discursieve praktijk performance): ze ontwikkelt zich ergens tussen taal, acties, gebaren en dans in. Met 7 Pleasures keer ik terug naar een frontaal scènegebruik, maar zoek nog altijd manieren om de scène uit te breiden naar de publieksruimte. Het stuk reflecteert over de manier waarop seksuele en erotische lichamen vaak als vlakke tweedimensionale beelden worden voorgesteld, en over het potentieel van het theater om deze lichamen anders te laten zien.

Naar wat verwijzen de getallen 69 en 7, in 69 Positions en 7 Pleasures?

Voor mij refereert 69 Positions enerzijds aan de egalitaire seksuele positie. Mijn werk gaat vaak over structuren van gelijkheid, en het getal 69 heeft een omgekeerde symmetrie. In deze zin zit in gelijkheid de mogelijkheid vervat om van elkaar te verschillen, maar toch gelijk te zijn.

Anderzijds refereert 69 Positions aan een geschiedenis van performances die begint in de jaren zestig. Ik kruip in diverse rollen uit verschillende voorstellingen: soms spreek ik als een performer uit zo’n voorstelling, soms als een gids die een rondleiding geeft, soms voer ik een fragment uit van een dans. Naargelang de positie die ik inneem, verandert mijn lichaam van gedaante. Aanvankelijk wilde ik exact 69 referenties gebruiken om een grondig overzicht te geven, maar dat bleek echt te veel!

Het getal 7 van 7 Pleasures wordt vaak geassocieerd met de zeven hoofdzonden. Er is zeker een verband, maar de voorstelling focust niet expliciet op die zonden. Ze is eerder een reflectie over hoe een bepaalde culturele geschiedenis ook vandaag nog in onze lichamen voortleeft, en onze seksuele praktijk beïnvloedt. Ik vind het bijvoorbeeld interessant om te zien hoe seksualiteit nog altijd nauw samenhangt met religie en hoe mechanismen van schuldgevoelens en schaamte nog altijd in onze lichamen doorwerken.

Het 7 Pleasures wilde ik inzicht krijgen in hoe we vandaag tegenover seksualiteit staan. Hoe onze seksualiteit wordt gemanipuleerd en gecontroleerd, zelfs op moleculair niveau. Een duidelijk voorbeeld daarvan is het gebruik van testosteron waarover ik het ook al heb in 69 Positions: je neemt testosteron, dat wijzigt je hormonenevenwicht en dat leidt tot veranderingen in de manier waarop je begeerte werkt. Hetzelfde gebeurt als je Viagra neemt of anticonceptiepillen of producten die je seksuele driften of reproductieve vermogens beïnvloeden. Ik denk dat deze veranderingen in de manier van begeren aantonen dat onze lichamen nog altijd erg kwetsbaar zijn. Onze affecten en zintuiglijke waarnemingen maken ons vatbaar voor allerlei vormen van controle en speculatie. Deze lichaamsniveaus zijn bovendien niet altijd erg bewust.                                       

Met 69 Positions keer je terug naar seksualiteit, naaktheid en participatie van de jaren zestig. Waarom nu?

In de jaren zestig was er de utopie van gelijkheid door seksuele bevrijding. Dit ideaal mislukte en we worden vandaag nog altijd geconfronteerd met de gevolgen daarvan. In Scandinavië en vooral in Zweden, heeft gelijkheid al aanzienlijke stappen gezet in de maatschappij. Maar algemeen gesproken kunnen we stellen dat de strijd van de jaren zestig en zeventig – gelijk loon voor gelijk werk, nieuwe verdeling van zorg en verantwoordelijkheid voor kinderen – nog niet is gestreden. Dat is een goede reden om terug te kijken en te proberen de bewegingen uit die tijd te doorgronden.

69 Positions begon eigenlijk als een reactie op mijn eigen werk. In The Artificial Nature Project werkte ik met de materiële tussenkomst van dingen en maakte ik ontmenselijkte choreografieën. Ik had nood aan een terugkeer naar het menselijk lichaam: seksualiteit bleek een interessant terrein te zijn om dieper na te denken over collectiviteit en participatie. Ik denk dat er vandaag grote nood is aan samen te komen in en buiten het theater. Dit is vooral belangrijk in tijden van sociale en politieke crises, van onzekerheid en instabiliteit. Ik wil ook de scheiding tussen publiek en privé onderzoeken, en hoe sociale media vandaag de privésfeer verstoren door het constant onthullen van intieme informatie.

Hoe vertaal je die verstoring tussen privé en publiek naar je voorstellingen?

In 69 Positions gebruik ik een techniek die ik soft choreography noem. In het verleden draaide het in voorstellingen over seksualiteit vaak rond agressie en confrontatie, wat veelal leidde tot afwijzende reacties van het publiek. Ik zocht een andere strategie om de toeschouwer bij het thema te betrekken, in plaats van het te verwerpen. Ik gebruik daarom een zachte toon, hoewel de dingen die ik vraag soms de grens van de comfortzone naderen. Enkele performances van de jaren zestig waaraan ik refereer, waren een uitnodiging om een orgie te beginnen – en in die tijd gebeurde dat soms ook. Het geloof in collectiviteit verschilde van dat van vandaag. Het participatieve aspect van 69 Positions focust eerder op het moment waarop je als toeschouwer afweegt of je al dan niet de stap zal zetten om deel te nemen. Op dat moment van afweging gebeurt er iets me je grenzen: is het oké om het te doen of niet? Wil ik deel uitmaken van dit collectief, en op welke manier?

Je creëerde 7 Pleasures voor het grote podium in een frontale enscenering. Maar ook hier betrek je het publiek bij de voorstelling.

In 7 Pleasures werk ik met het choreografische principe dat ik spilling noem. Dit betekent dat de voorstelling ‘overloopt’ in de ruimte waar het publiek zit. In de openingsscène kleden de dansers zich uit tussen het publiek. Dit suggereert dat de lichamen van de dansers sterk gelijken op de lichamen van de toeschouwers. Wat wij doen is nooit zo gek of virtuoos dat niemand anders zich kan voorstellen het te doen. Tegelijk proberen we de hele omgeving in onze choreografie te betrekken: het publiek maakt er deel van uit, net zoals de trap en de objecten rondom ons.

We zien veel naaktheid in 7 Pleasures, maar meer op een sensuele dan op een seksuele manier.

Dat zegt veel over de manier waarop we vandaag ‘seksueel’ interpreteren! Als er geen penetratie is, is er geen seks, niet? In dit stuk is er geen penetratie, maar toch denk ik dat wat we doen, kan worden gezien als een vorm van seksuele praktijk. De dansers stellen vragen over wat genot is, over hoe we het ervaren, en hoe onze lichamen kunnen veranderen als we op andere manieren dan diegene die we kennen, genot ervaren.

Het stuk is opgebouwd rond verschillende manieren van intiem samenzijn. In het eerste deel richten we de aandacht op andere lichaamsdelen dan diegene die absoluut erotiserend zijn. Sommige lichaamsdelen hebben weliswaar meer zenuwuiteinden dan andere, maar we onderschatten het ongelooflijke potentieel aan gevoelens dat ook andere lichaamsdelen bezitten. In het tweede deel werken we met vibraties. Onze lichamen lossen op in een vibrerende massa die op een zeker moment ook alle objecten op de scène omvat. We breiden de notie van begeerte tussen twee mensen uit tot de relatie met de omgeving en haar objecten. In het laatste deel is de helft van de dansers in het zwart gekleed en de andere helft blijft naakt. Daar focussen we op de manieren waarop macht en geweld functioneren binnen seksuele beeldvorming. We doen het op een manier dat het moeilijk is om uit te maken wie manipuleert en wie gemanipuleerd wordt, wie er plezier geeft en wie er ontvangt.

Ter voorbereiding van het derde en laatste deel van The Red Pieces organiseer je The Permeable Stage: een tien uur durende performance-conferentie. Wat kunnen we verwachten?

Het is de bedoeling om met de conferentie tijd en ruimte te scheppen om collectief over seksualiteit na te denken als een ruim onderzoeksveld. Dit wil zeggen dat we op zoek gaan naar het snijpunt tussen het seksuele, het sociale en het politieke. Kunstenaars, theoretici, muzikanten en ook een kok, creëren een ruimte voor informele gesprekken en verschillende soorten presentaties. Kom en doe mee!

Mette Ingvartsen (artist-in-residence 2013-2016) in gesprek met Katleen Van Langendonck (artistieke leiding Kaaitheater) & Eva Decaesstecker (communicatie Kaaitheater)