De wonderen van de Meertaligheid: samenvatting avond #1
04.04.22
Lees hier de onderwerpen die naar boven kwamen op de eerste avond van De Wonderen van de Meertaligheid (samenwerking tussen Passa Porta en Kaaitheater).
Dit is een korte samenvatting van de belangrijkste onderwerpen die op 8 februari 2022 werden besproken. Bij de analyse van de verslagen en de opmerkingen van de deelnemers hebben we gemerkt dat de meeste ideeën en vragen als volgt konden worden gegroepeerd:
- Over het begrip ‘moedertaal’
- De moedertaal is vaak nog een cultureel taboe. Ouders, schrijvers, kunstenaars die met taal werken… worden doorgaans verondersteld trouw te zijn aan een moedertaal of ‘native language’ die hun (culturele, nationale…) identiteit zou bepalen. Dit terwijl zij zich in sommige gevallen comfortabeler voelen als zij een andere taal gebruiken.
- De moedertaal is een eentalig (‘monolingual’) concept (zie Yasmine Yildiz) dat vandaag voor veel mensen aan relevantie heeft ingeboet. Dit geldt met name voor wie opgroeit in meertalige contexten en families. Steeds meer mensen kunnen zich niet langer met één ‘moedertaal’ identificeren.
- Wat zeggen iemands taalvoorkeuren en taalkennis werkelijk over iemands persoon en werk?
- Velen hebben behoefte aan een nieuwe term die beter (dan de term ‘moedertaal’) past bij de complexere realiteit waarin zij leven.
- Vervreemd raken van een taal om politieke of andere redenen
- Een taal achterwege laten, je identificatie ermee verliezen, hetzij uit eigen keuze, hetzij onder druk van nieuwe (culturele, economische, politieke) contexten.
- Schrijven, creëren, performen in andere talen dan je ‘eigen’ taal kan een nieuwe ruimte voor creativiteit openen.
- Hoe? Onder welke voorwaarden?
- Fouten (door onvolkomen taalbeheersing) kunnen ook tot verfrissende resultaten leiden.
- Hoeveel fouten kun je bij het gebruik van een andere taal maken zonder je credibiliteit en zelfvertrouwen te verliezen? Tot waar gaat de tolerantie van anderen?
- De politiek en poëtica van niet-vertaling in een artistieke context
- Leren omgaan met momenten van niet-begrijpen en je daartoe verhouden als onderdeel van de artistieke ervaring (in podiumkunst, film, literatuur)
- Als je in meertalige activiteiten/teksten… ervaart dat er geen dominante publieksgroep is die ‘alles perfect kan verstaan’, ontstaat er een ervaring van complementariteit en gelijkwaardigheid.
- Taal en generaties
- Meertaligheid kan de banden tussen de generaties versterken maar ook intergenerationele conflicten veroorzaken.
- Veel kinderen verliezen emotionele connectie met hun familie door toenemende communicatieproblemen wanneer een gemeenschappelijk taalgebruik niet langer evident is.
- Tussen de schooltaal en de taal die thuis wordt gebezigd ontstaan verschillende attitudes.
- Een kwestie van trots en positieve bekrachtiging.
- Officiële talen (in cultuur, onderwijs, politiek, media…) versus hoe talen in ‘het echte leven’ van alledag (‘streetwise’) werken en evolueren.
- Taal en machtsrelaties
- Er is altijd een (soms verborgen) hiërarchie tussen talen. Sommige talen krijgen meer macht en prestige (vb. Engels en Frans) terwijl andere talen in tijden van migratie en globalisering onder druk komen te staan.
- Er is een continuering van de koloniale mentaliteit: de migranten leren de taal van de macht (in het nieuwe land) maar de geprivilegieerden vinden het niet nodig de taal van de migranten te leren.
- Meertalige opvoeding en onderwijs, meertalige ‘awareness’ helpen om komaf te maken met misplaatste eentalige superioriteitsgevoelens.
- Ook onze houding tegenover en omgang met bepaalde talen moet worden herdacht en gedekoloniseerd.
- Waarom zou Arabisch bijvoorbeeld geen alternatief kunnen zijn voor Oudgrieks op school?
- Veranderende, opkomende en uitstervende talen (en sociolecten, dialecten, creooltalen…) in tijden van globalisering
- Hoe kan een taal (dialect, sociolect…) overleven als de cultuur ervan wordt bedreigd?
- Talen worden misschien vergeten, maar nooit echt ‘verloren’.
- Kunstenaars kunnen manieren vinden om talen, dialecten, sociolecten… nieuw leven in te blazen.
- Maar er is ook een sterke politieke wil nodig om talen in leven te houden.
- Als gevolg van migratie en globalisering ontstaan diverse hybriden, tussentalen en tussenidentiteiten. Welke toekomst en impact hebben zij, en hoe zullen we daarmee omgaan?
- Is creolisering de toekomst van de talen?
- Wat is de verantwoordelijkheid van auteurs tegenover de talen die zij gebruiken?
- De vreugde van het meertalig-zijn
- Meertaligheid wordt te vaak bezien als iets lastigs, of iets wat alleen voor de elite is weggelegd – maar in werkelijkheid is dat helemaal niet zo.
- Een campagne om te onderstrepen hoe plezierig het is om ‘vreemde’ talen te leren en te gebruiken.
- Toegang tot en kennis van nieuwe talen openen deuren naar nieuwe culturen en nieuwe manieren om de realiteit te ervaren.
