The City as Commons in a Divided World

Oplossingen zonder grenzen

In 2000 kwam een kleine groep academici, politieke leiders en kunstenaars uit een twaalftal landen bij elkaar om een actieprogramma op te stellen dat het belang van ‘global interdependence’ onder de aandacht moest brengen. De gebeurtenissen van 11 september 2001 gaven hun inspanningen een tragische impuls en de groep besloot om 12 september, ‘the day after’, uit te roepen tot Interdependence Day (dag van de onderlinge afhankelijkheid). 

Sindsdien wordt elk jaar ergens in de wereld het Interdependence Day Forum georganiseerd. Inspirator is de Amerikaanse schrijver en professor Benjamin Barber, vooral bekend van zijn boek Jihad vs McWorld (1995). Na Philadelphia, Rome, Parijs, Casablanca en Mexico City is in 2008 Brussel aan de beurt. Het forum is een internationale conferentie waarbij academici, politici, vertegenwoordigers van diverse NGO’s, kunstenaars, journalisten en anderen debatteren over Oplossingen zonder grenzen voor Problemen zonder grenzen.

Het subthema voor het Brusselse Forum is The City as Commons in a Divided World, de stad als een gedeelde plek in een verdeelde wereld. Er is volop een herschikking van onze wereld en van de bijhorende samenlevingsvormen aan de gang. De negentiende-eeuwse opdeling van de wereld in landen of natiestaten brokkelt af. Het idee dat er evenveel samenlevingen zijn als naties en dat daarbinnen een ‘eenheid’ bestaat, verliest terrein. We leven steeds meer in één wereld, in één mondiale, postnationale samenleving.

Parallel met deze tendens van globalisering over de natiestaten heen, winnen echter ook lokalisering en regionalisering aan belang. Er ontstaat een driehoeksverhouding tussen steden, landen en de wereld waarbij de stad steeds duidelijker een belangrijk knooppunt wordt van politieke en sociale wederopbouw. De huidige neoliberale globalisering schept overal sociale onrust en ongelijkheid. De stad vormt één van de niveaus waarop er opnieuw regulering kan ontstaan. De stedelijke samenleving genereert nieuwe vormen van samenleven en kan ons helpen opnieuw grip te krijgen op de werkelijkheid.

Mondialisering, flexibilisering, vermarkting, individualisering en fragmentatie, het zijn allemaal veranderingsprocessen die in de stedelijke realiteit extreem voelbaar zijn, maar waarbij de stad meteen ook het vertrekpunt van actie en reactie kan zijn, om deze processen onder controle te krijgen. De stad wordt dan de voorhoede van een nieuwe samenleving.

Programma

Debat 1
9/09/2008 - 20:30 - KAAITHEATER (Sainctelettesquare 20, 1000 Brussel)
An Evening On Global Interdependence

Als startschot van het zesde Interdependence Day Forum verzamelt Gie Goris, hoofdredacteur van MO* Magazine, enkele belangrijke gasten rond zich voor een publiek debat op het toneel van het Kaaitheater.

Benjamin Barber
Inspirator en medeoprichter van het jaarlijkse Interdependence Day Forum, schrijver van o.a. Jihad vs McWorld (1995). Hij gaat in op de belangrijkste politieke, ethische en filosofische principes die aan de basis liggen van het project.

Eric Corijn
Professor sociale en culturele geografie aan de Vrije Universiteit Brussel. Inspirator en drijvende kracht achter het onderzoekscentrum COSMOPOLIS, City, Culture & Society. Hij schetst aan de hand van recente onderzoeksresultaten een beeld van het hedendaagse, diverse Brussel.

Anne Teresa De Keersmaeker
Choreografe en danseres. Zij zal het hebben over de enorme impact van onze eetgewoonten en het daaraan gekoppelde industriële intensieve model van landbouw en veeteelt, op de leefbaarheid van onze planeet.

Lord Bhikhu Parekh
Professor politieke filosofie aan de Universiteit van Westminster (Londen). Hij stelt zijn nieuwste boek voor: New Politics of Identity: Political Principles for an Interdependent World (Palgrave Macmillan, 2008).

Naema Tahir
Brits-Pakistaans-Nederlandse schrijfster (Een moslima ontsluiert, 2004, Kostbaar bezit, 2006, Eenzaam heden, 2008). Zij zal het hebben over de noodzakelijke emancipatie van de moslima’s en de rol die zij kunnen spelen in de hedendaagse grootstedelijke samenleving.

Het Interdependence Day Forum strijkt met opzet midden in Molenbeek neer, in het Huis van Culturen. De diversiteit van de gemeente en de doorgedreven poging van inwoners, gemeentebestuur en tal van gemeenschapscentra om deze diversiteit in positieve zin aan te wenden ten bate van de leefkwaliteit maakt van Molenbeek de ideale plek om het debat over ‘de stad als een gedeelde, meervoudige plek’ op te starten. 

10:00 - Welkomst
Verwelkoming door Philippe Moureaux, burgemeester van Molenbeek. Keynote door Benjamin Barber, mede-initiatiefnemer van het Interdependence Day project.

10:30 - Urban Imagination: On Multicultural Realities and Civil Participation
Diversiteit is zonder twijfel dé eigenschap van vele grote steden. In tegenstelling tot de natiestaten, die een uniforme identiteit nastreven, schuift de hedendaagse stad vooral haar diversiteit, ‘het verschil’, naar voren. Waar er ooit gestreden werd voor een scheiding van kerk en staat, is er vandaag vooral nood aan een scheiding van cultuur en staat. We leven in een realiteit van multiculturalisme, vermenging en globalisering. De oude fundamenten van sociale verbondenheid zijn door individualisering en flexibilisering goeddeels weggevallen. De stedelijke samenleving kent vele leefstijlen die lang niet meer samenvallen met etnische en religieuze gemeenschappen. Het reële leven vertoont een steeds grotere variatie, vaak verbonden met consumptieculturen. Op deze eerste conferentiedag bekijken we de stad als samenlevingslaboratorium waar mensen met elkaar geconfronteerd worden. We bekijken haar als een pluriculturele plek waar identiteit niet meer voortspruit uit gemeenschappelijke traditionele kenmerken maar uit de capaciteit om om te gaan met ambivalentie, hybriditeit en zelfs conflict. De stad als een plek om te leren, als een kern voor de opbouw van maatschappelijke vernieuwing, als een kader voor hernieuwde deelname aan de publieke zaak.

James Early (Smithsonian Institute, Washington)
Bouchra Hbali (Met-X, Brussels)
Claus Leggewie (Director KWI, Institute for Advanced Study in the Humanities, Essen)
Johan Leman (Professor Social Anthropology, Catholic University Louvain)
Bhikhu Parekh (House of Lords, University of Westminster, London)
Olara Otunnu (Former UN Under-Secretary General, LBL Foundation, New York)
Myriam Stoffen (Zinneke Parade, Brussels)
Antonella Valmorbida  (Director Association of Local Democracy Agencies, Council of Europe, Strasbourg, tbc)

13:30 - The Entrepreneurial City: On the City as Labour Market in a Flexible Network Economy
Tijdens deze paneldiscussie gaan we in op de lokale social-economische realiteit in grootstedelijke wijken. De dualisering op de arbeidsmarkt en de spanningen tussen de lokale en globale realiteit in de hedendaagse netwerkeconomie worden steeds scherper. Almaar meer grootstadsjongeren groeien op in gezinnen waar er geen inkomen uit arbeid is. Ondanks een groot aantal vacatures stijgt de werkloosheid nog steeds in vele grote steden. Het toenemende belang van opleiding en sociaal kapitaal heeft tot gevolg dat steeds meer werkzoekenden het moeilijk hebben om zich in de reguliere arbeidscircuits in te schakelen. Met als gevolg dat een steeds groter aantal stedelingen een bestaan opbouwt via de informele economie. Hoe kunnen lokale besturen hierop reageren? Hoe kunnen stedelijke allianties hulp bieden bij het trotseren van de mondiale economische storm?

Ann Demeulemeester (Christian Labour Movement, National Secretary, Brussels)
Alain Deneef (European Quarter Fund, Aula Magna Think Tank, Brussels)
Wim Embrechts (Art2Work, project developer Bellevue Creative Brewery, Brussels)
John Evans (Trade Union Advisory Committee to the OECD, Paris)
Adam Michnik (Gazeta Wyborcza, co-founder Solidarność, Warsaw)

15:30 - The City of God: On Religious Co-existence
De religieuze diversiteit wordt in de hedendaagse stad steeds groter. Het samenleven van al deze gelovigen en uiteraard ook de niet-gelovigen is geen sinecure. Grote mondiale conflicten worden steeds vaker verklaard langs religieuze breuklijnen. Kan er in grote steden, wars van de institutionele verdeeldheid tussen de religies, toch een gedeelde plek ontwikkeld worden? Wat zijn zoal de voorwaarden die religies onderling en gelovigen en niet-gelovigen aan mekaar stellen opdat samenleven op een kleine stedelijke oppervlakte mogelijk is en blijft?

Daniël Alliet (priest, Eglise du Béguinage-Begijnhofkerk, Brussels)
Rabbi Albert Guigui (Upper Rabbi of Brussels)
Ahmad Moussalli (Professor of Political Science and Islamic Studies, American University of Beirut)
Rik Pinxten (President Humanist League, Professor Anthropology University Ghent)
Francis Renneboog (Evangelical Protestant Churches in Belgium)
Imam Sajid (Muslim Council for Religious and Racial Harmony, London)
Naema Tahir (Writer, expert in human rights law for the Council of Europe)
Cornel West (Center of African American Studies, Princeton University)

10:00 - Keynote
door Eric Corijn (Professor Social & Cultural Geography, Vrije Universiteit Brussel, Founder COSMOPOLIS, City, Culture & Society)

10:30 - Re-Scaling the Planet / Re-Modelling the City
In een steeds meer geglobaliseerde wereld met een afnemend belang voor de natiestaten, zullen de grote steden steeds duidelijker op het voorplan treden. Grote, complexe stedennetwerken vormen een kader voor een nieuwe globale economie, voor nieuwe culturele ruimtes en voor een nieuw politiek speelveld. Sommige van deze netwerkcircuits zijn duidelijk zichtbaar, andere zijn subtiel, maar ze gaan in alle richtingen, kriskras over de wereld. Het managen van deze ‘netwerksteden’ en het coördineren van de ‘stedennetwerken’ is een cruciale uitdaging. We zijn vertrouwd met het denken over de samenleving als over mensen die op een bepaald territorium bijeen zijn. Maar dat samenleven wordt vandaag meer en meer bepaald door een complexe matrix van stromen die onze grote steden onderling verbinden. Deze nieuwe, zich razendsnel ontwikkelende, interstedelijke geografie is één van de meest sturende en stuwende krachten in de wereld aan het begin van de eenentwintigste eeuw.

Benjamin Barber (Founder Interdependence Day)
Rik Coolsaet (Professor International Relations, Ghent University)
Eric Corijn (Professor Social & Cultural Geography, Vrije Universiteit Brussel, Founder COSMOPOLIS, City, Culture & Society)
Claus Offe (Hertie School of Governance, Berlin)
Riccardo Petrella (Université Catholique de Louvain, Europa College, Brugge)
Saskia Sassen (Department of Sociology and The Committee on Global Thought at Columbia University)

13:30 - The Public City: On the Art of Common Space
De publieke ruimte van de stad is een forum, een ontmoetingsplaats. Ze vormt een kader voor vele vormen van communicatie, tussen onbekenden en bekenden, tussen overheid en burgers, tussen bewoners en gebruikers. De publieke ruimte is de tuin van de stedeling, de straat en het plein het verlengstuk van de woning. De publieke ruimte speelt een essentiële rol in het ondersteunen van de stedelijke diversiteit. Haar inrichting moet confrontatie mogelijk maken zonder conflictueus te worden, zodat ze kan bijdragen tot de aanvaarding van het ‘vreemde’ en de erkenning ervan als een belangrijke stedelijke kwaliteit.

Jackie Davies (New York Public Library for the Performing Arts at Lincoln Centre)
Ludo Moyersoen (Citymine(d), Production Centre for Urban Intervention / Brussels)
Pascal Smet (Minister of Transport and Public Works, Brussels Capital Region)
Eileen Woods (Gunpowder Park / London)

15:30 - The Creative City: On the Role of the Arts as Catalyst for Civil Awareness
Welke rol kunnen kunstenaars spelen in de hedendaagse, diverse stad? Kunnen zij door hun werk, te midden van de verdeeldheid, ruimte creëren om dingen te delen? In Brussel hebben vele kunstenaars en kunstinstellingen de afgelopen tien jaar bewezen dat het mogelijk is om openingen te maken in dikke institutionele scheidingsmuren, dat een artistiek-cultureel stadsproject coalities kan sluiten met andere actoren in de civiele maatschappij, dat kunst nog steeds een maatschappelijke katalysator kan zijn. In dit panelgesprek delen enkele van deze Brusselaars hun ervaringen met buitenlandse kunstenaars.

Geert Cochez (Brussels Kunstenoverleg)
Ben Hamidou (Writer, Actor)
Jochen Sandig (Radial System, Sasha Waltz & Guests, Berlin)
Bernd Scherer (House for World Cultures, Berlin)
Ricky Seabra (Performer, Director / Rio de Janeiro)
Sebastian (Sculptor, Mexico City)
Sam Touzani (Stand-up Comedian, Theater Director, Writer, TV presenter)

10:00 - Europe’s Identity
Welke rol speelt culturele diversiteit in de constructie van de Europese Unie? Welke spanning zit er op het politieke proces waarbij identiteiten die tegelijkertijd nationaal, regionaal, religieus en talig kunnen zijn, tot één politieke en geografische ruimte moeten worden gekneed? En welke rol is er hierin weggelegd voor Brussel als Europese Hoofdstad? Kan Brussels iets van die ‘Europeaness’ in zich dragen?

Fuat Keyman (College of Administrative Sciences and Economics, Koç University, Istanbul)
Claus Leggewie (Director KWI, Institute for Advanced Study in the Humanities, Essen)
Ferenc Miszlivetz (Institute of Social and European Studies Foundation, Szombathely, Hungary)
Philippe Van Parijs (Hoover Chair of economic and social ethics, Université Catholique de Louvain, Visiting Professor at Harvard University's Department of Philosophy)

12:00 - Europe’s Eastern Border: Turkey & Russia
Europa is zonder twijfel het belangrijkste naoorlogse integratieproject. Het is nog steeds volop in ontwikkeling en het worstelt met een veelheid aan groeipijnen. Maar waar liggen precies de belangrijkste uitdagingen voor de EU als we buiten de grenzen van Europa kijken? Welke positie kiest Europa te midden van die globale interdependentie? Welke rol kan bijvoorbeeld Turkije spelen om Europa te verbinden met het oosten? En wat met Rusland dat tegelijkertijd zo dichtbij en zo ver weg lijkt.

Mustafa Akyol (Intercultural Dialogue Platform of the Journalists and Writers Foundation, Turkish Daily News, Istanbul)
Andrei Grachev (Gorbachev Foundation, Russian UN Association, tbc)
Ioseb Khakhaleishvili (Executive Director Local Democracy Agency Georgia)
Miklos Marschall (Transparency International, Berlin)

15:00 - Closing Round Table & Award Ceremony
Jan-Pieter Balkenende (Prime Minister, The Netherlands, to be confirmed)
Frank Judd (House of Lords / London)
Fuat Keyman (College of Administrative Sciences and Economics, Koç University / Istanbul)
Olara Otunnu (Former United Nations Under-Secretary General the President of LBL Foundation for Children)
Bhikhu Parekh (House of Lords, University of Westminster, London)
Imam Sajid (Muslim Council for Religious and Racial Harmony, London)
Saskia Sassen (Department of Sociology and The Committee on Global Thought at Columbia University)
Bernd Scherer (Director House of World Cultures / Berlin)
Tavis Smiley (Tavis Smiley Talk Show PBS, The Tavis Smiley Show Public Radio International)
Cornel West (Center of African American Studies, Princeton University)
en anderen