Solos and Duets

Lees hier de korte inhoud van de voorstelling en de credits.

“We zijn verslaafd aan het afbreken van dingen”

Een interview met Meg Stuart door Aïnhoa Jean-Calmettes en Jean-Roch de Logivière, oorspronkelijk gepubliceerd in Mouvement in maart 2018. Bewerkt en ingekort.

De Amerikaanse choreografe Meg Stuart heeft altijd de grenzen van de hedendaagse dans verlegd om disciplines te overschrijden. Of ze nu de vinger op de wond legt, of het bewustzijn van de toeschouwers veranderd, ze blijft geloven in de kritische kracht van haar kunst.

Een paar jaar geleden noemde iemand uw werk een "dans van rampspoed en ontgoocheling". Wat vind u vandaag van die uitspraak?

"Ik ben niet bang om naar de duistere kant van dingen te gaan, die je liever zou negeren, zoals onze relatie met ons lichaam, of de toestand van de mensheid. Ik ben ook niet bang om de toeschouwer een ongemakkelijk gevoel te geven. Er is een soort urgentie in mijn werk, maar ik heb het niet alleen over chaos. Ik ben er altijd van overtuigd geweest dat mijn choreografieën in wezen een verlangen naar verandering uitdrukken. Dans is een belangrijk medium omdat het van nature kritisch is. Het is een medium dat tegenstrijdigheden ontrafelt en geen simplistische definities aanvaardt. Maar dans sluit geen complexiteit uit. Integendeel zelfs, dans erkent de voordelen ervan en spoort ons aan die te omarmen. Alle waarheid bevat het tegendeel van waarheid.

In mijn vroege werk leek het moeilijker om oplossingen te vinden. Soms denk ik dat we allemaal verslaafd zijn aan lijden. Aan het afbreken van dingen en aan chaos. We hopen ergens dat we een uitweg zullen vinden. Dat wil niet zeggen dat ik vind dat we comfort en gemak koste wat kost moeten vermijden. Maar het is belangrijk een hoger doel voor ogen te houden, om niet alleen een "dans van rampspoed" te brengen, maar een soort empowerment, een verlangen naar verandering en hoop. Je moet niet alleen kritiek leveren, maar ook met voorstellen komen."

Wat leren dans en choreografie je vandaag?

“Het idee dat ik de perceptie of het tijdsbesef van mensen kan veranderen, of hen kan leren dat je in verschillende dimensies kunt bestaan, is nooit de reden waarom ik dans. Maar ik geloof wel dat zaken als improvisatie, trance of het reproduceren van een gebaar je fysiek in staat kunnen stellen om toestanden te benaderen die we kennen uit de neurowetenschap, de kwantumfysica of uit onderzoek naar het geheugen. Dans heeft natuurlijk therapeutische krachten, maar stelt ons ook in staat om onze relatie met de wereld te herdefiniëren of ons bewustzijn te veranderen dankzij de intelligentie van het lichaam. Het kan een zeer euforische ervaring zijn, en ik denk dat de meeste mensen er geen idee van hebben dat dans de werkelijkheid op die manier kan transformeren. De redenen waarom we dansen zijn dezelfde als waarom mensen drugs gebruiken. Ik ben ervan overtuigd dat als je fysieke en ruimtelijke vragen probeert te beantwoorden met je lichaam, in geconstrueerde ruimtes, dat je begrip van die vragen kan veranderen. Ik denk dat dans ons opener en empathischer kan maken, ons kan leren aandachtiger te luisteren en te kijken. Mijn artistieke creaties onderzoeken altijd hoe sociale verhoudingen veranderen."

Gaat dit ook op voor beeldende kunst en cinema, of enkel voor dans?

"Ik ben geïnteresseerd in hoe dans communiceert met andere kunstvormen, en ik vind het noodzakelijk om die grenzen te overstijgen. Het is belangrijk dat je dans in de breedst mogelijke zin interpreteert. Taal is eindeloos, onbegrensd. Onze interpretatie van het begrip dans moet ook heel flexibel zijn."

Wordt hedendaagse dans gedefinieerd door de intensiteit of de kwaliteit van de beweging, in plaats van door de beweging zelf?

"Er zijn duizend verschillende manieren om je te bewegen, en eveneveel verschillende kwaliteiten in een beweging. Ik ben een beetje sceptisch over hoe mensen beweging tegenwoordig benaderen. Vroeger was alles heel traditioneel. Cunningham of Trisha Brown, bijvoorbeeld, hadden heel duidelijke stijlen, afgebakende ruimtes om beweging te verkennen. Vandaag zoeken professionelen naar een dans die de bewegingen van ons dagelijks leven nabootst. Maar ik ben vooral geïnteresseerd in de gebaren die voortkomen uit fysieke en emotionele toestanden, in gecontroleerde en oncontroleerbare bewegingen, die het resultaat zijn van intense emoties."

Alles is dans?

"Nee, zeker niet. Alles is beweging, in de manier waarop het wordt gedacht, uitgevoerd en begrepen."

In 1994 nam je op uitnodiging van S.M.A.K. in Gent deel aan een project met de titel This is the Show and the Show is Many Things. Wat kan een show nooit zijn? Zijn er dingen die je absoluut weigert op te nemen in je voorstellingen?

"Het zou interessant zijn om te zien welke sporen er nog zijn van mijn vroegste voorstellingen in mijn meest recente choreografieën. Mijn eerste choreografie in Europa is meer dan twintig jaar oud. Ik was toen net 26. Tegenwoordig ben ik nog steeds geïnteresseerd in kwetsbaarheid. Ik probeer altijd ruimtes te creëren die vragen oproepen zonder de antwoorden te willen geven of dingen op te lossen. Maar er is één ding waar ik echt niet van hou en dat is dansers die niet ‘in’ hun lichaam zitten. Bewegingen kunnen abstract zijn, of ultra-esthetisch, maar dansers moeten leven uitstralen, gevoelig zijn. Het mogen geen lege vaten zijn, of lichamen die iets demonstreren.

Wij zijn allen op aarde geplaatst voor elkaars wederzijdse en spontane verheffing. Dat is ons uiteindelijke doel. Dus soms moet je je publiek irriteren, hen een spiegel voorhouden waar het pijn doet. Soms moet je alternatieven voorstellen. Kunst heeft het recht om fouten te maken, maar je mag niet verstrikt raken in wat politiek correct is of vasthouden aan traditionele benaderingen. Soms kan het resultaat behoorlijk verontrustend zijn en zal de toeschouwer het misschien niet met je eens zijn.

We denken allemaal dat we de wereld om ons heen begrijpen, en dat is belangrijk. Maar ik denk dat we ook moeten proberen te begrijpen met al onze zintuigen, met ons zenuwstelsel. Reizen is een manier om ons rationele verstand te overstijgen, kunst is een andere. Het is niet genoeg om een voorstelling te analyseren. Je moet ze voelen, in dialoog brengen met je onderbewustzijn."

Wat zou je gedaan hebben als je geen choreograaf was geworden?

"Ik heb geen idee. Een fotograaf? Een religieuze fanaticus? Een dakloze? Een psychopaat? (lacht) Ik had maar twee wensen: de wereld rondreizen en een "genezer" worden. Maar ik had geen enkel idee wat dat inhield!"

Lijst van solo’s en duetten

Inflamável

Inflamável (2016) is een duet van Meg Stuart in samenwerking met kostuumontwerper Jean-Paul Lespagnard en performers Vânia Rovisco en Márcio Kerber Canabarro dat is opgebouwd uit beelden van roem, risico en kwetsbaarheid. Twee lichamen kronkelen door een desolaat landschap en vormen een duet op de grens tussen hoogmoed en verlies, succes en ondergang, desillusie en de lokroep van het onbereikbare.

Inflamável kwam tot stand als een onderdeel van The Greatest Show on Earth, een samenwerking tussen het Hamburg Internationales Sommerfestival Kampnagel en het Künstlerhaus Mousonturm (Frankfurt am Main).

Concept en choreografie Meg Stuart
Gecreëerd met en gebracht door Vânia Rovisco, Márcio Kerber Canabarro
Kostuums Jean-Paul Lespagnard
Live muziek les trucs (Charlotte Simon en Toben Piel)

oh yeah huh 

In haar derde voorstelling No One is Watching (1995) zet Meg Stuart de dynamiek van haar vroege artistieke praktijk, gebaseerd op ontwrichting en versplintering, onverwijld voort. Het is één van haar donkerste stukken, waarin ze een disfunctioneel liefdesverhaal  voor zes dansers in scene zet, ontdaan van elke vorm van tederheid, warmte of intimiteit. In dit fragment brengt Claire Vivianne Sobottke een korte solo op een soundtrack van Vincent Malstaf. We zien een lichaam dat op zoek is naar betekenis, intimiteit verwart met genot en liefde met pijn.

Choreografie Meg Stuart
Gebracht door Claire Vivianne Sobottke
Oorspronkelijk gebracht door Meg Stuart
Geluidsontwerp Vincent Malstaf

Dust

In Built to Last, een groepsvoorstelling uit 2012, verkent Meg Stuart thema’s van universalisme, tijdloosheid en monumentaliteit op een soundtrack van klassieke en hedendaagse muziek. Voor dit fragment ging Maria Francesca Scaroni aan de slag met de video Trio A over de gelijknamige danssolo van Yvonne Rainer, die in 1978 werd uitgebracht door Sally Banes. 

De voor het eerst door Rainer in 1966 opgevoerde solo, die sindsdien door heel wat dansers en choreografen geherinterpreteerd werd, alludeert erop hoe kunst kan standhouden als een levend archief, als een work-in-progress zonder einde.

Choreografie Meg Stuart
Gecreëerd met en gebracht door Maria F. Scaroni
Live muziek Jordan Dinsdale, les trucs

Signs of Affection

Signs of Affection werd in 2010 gecreëerd in het kader van het ArtCena festival in Rio de Janeiro. De korte solo, deels gebaseerd op Stuarts indrukken van de metropool, vormt een krachtige wervelwind van emoties waarin de intensiteit van de bewegingen zich in het hoofd en de handen concentreert. Het optreden wordt begeleid door een explosieve drumsolo die langzaam uitdooft in een klinkende stilte.

Choreografie Meg Stuart
Gebracht door Márcio Kerber Canabarro
Oorspronkelijk gebracht door Meg Stuart
Muziek Brendan Dougherty
Live percussie Jordan Dinsdale

Duet uit UNTIL OUR HEARTS STOP

In dit fragment uit de voorstelling UNTIL OUR HEARTS STOP uit 2015 verkennen Maria Francesca Scaroni en Claire Vivianne Sobottke de grenzen van fysiek en sociaal contact. Een speels duet waarin ze de controle nemen over hun lichaam, hun identiteit en de blik van de toeschouwer, onthult hun visie op vrouwelijkheid en hoe hun lichaam wordt gepercipieerd door anderen en henzelf.

Choreografie Meg Stuart
Gecreëerd met en gebracht door Maria F. Scaroni, Claire Vivianne Sobottke
Oorspronkelijke muziek Paul Lemp, Marc Lohr
Live muziek Jordan Dinsdale, les trucs