Welke weg slaan we in?
Hoe de samenleving opnieuw ‘maken’ aan het begin van de 21ste eeuw? Dat is de vraag die dit seizoen op tafel ligt als rode draad doorheen het Kaaitheaterprogramma. In tijden van klimaatverandering, migratie, internationaal terrorisme, extreme privatisering, groter wordende ongelijkheid en voortdenderende globalisering is de complexiteit van onze samenleving dusdanig gestegen dat deze vraag almaar moeilijker te beantwoorden valt. Maar net door de aanblik van deze crises klinkt de roep om alternatieven steeds luider. Waar zit de (politieke) verbeelding en hoe gaan we daadwerkelijk op weg naar een andere toekomst? Welke weg slaan we in? Waar willen we naar toe?
Flexwerkend, intens consumerend
De voorbije decennia taande het geloof in een maakbare samenleving. De kritiek op de risico’s van het modernistisch vooruitgangsdenken en op ons geloof in een door de mens beheersbare natuur, nam hand over hand toe. Het vertrouwen in overheidsingrijpen nam zienderogen af. De trauma’s na de twintigste-eeuwse utopische projecten die communisme en fascisme heetten, waren groot. Ideologische ideaalbeelden werden een taboe. In de plaats kwam een managementdiscours overgewaaid uit de wereld van private ondernemingen. De samenleving werd niet meer gemaakt naar een politiek ideaal maar moest enkel nog efficiënt gemanaged worden. Het neoliberale vrijemarktmodel beriep zich graag op haar niet-ideologische, waardenvrije karakter. Maakbaarheid werd weggezet als een ‘linkse’ dwaling. Maar de voorbije decennia bleek steeds duidelijker dat het neoliberalisme de directe maakbaarheid op niveau van de samenleving had ingeruild voor een indirecte via het maakbare individu. Hoe het individu kneden tot de flexwerkende, intens consumerende, zichzelf reddende mens die de neoliberale droom kon belichamen?
Alice: ‘Would you tell me, please, which way I ought to go from here?’ The cat: ‘That depends a good deal on where you want to get to.’ – Lewis Carroll, Alice in Wonderland
Totale maakbaarheid
De samenleving wordt m.a.w. altijd gemaakt. We doen er dus maar beter aan om dat maken opnieuw bovenaan de agenda te zetten en niet te doen alsof het ook anders kan. De roep om alternatieven is terecht en kan niet luid genoeg klinken. ‘Business as usual’ is echt geen optie meer. De gevaren van het realiseren van politieke utopieën en van ‘totale maakbaarheid’ kennen we, maar tegelijkertijd is de nood aan inspirerende politiek-utopische denkbeelden nog nooit zo groot geweest. Waar zitten vandaag de aanzetten tot nieuwe maakbaarheidsidealen, tot nieuwe utopieën? Waar ontstaat de noodzakelijke verbeelding en welke rol kunnen kunst en cultuur daarin spelen? Wie neemt er daadwerkelijk initiatief om een begin te maken met die nieuwe samenleving? RE:MAKE is een reeks lezingen en debatten waarin zowel concrete praktijken als nieuwe ideeën aan bod komen. Hieronder vind je de eerste namen. De reeks wordt in de loop van het seizoen verder aangevuld.
